Amsterdam, maandag 26 oktober 2009

De student is een eigenaardige patiënt. Je kunt ze makkelijk wat uitleggen. Uitstelproblemen, faalangst en depressies komen veel voor onder studenten. Ze komen een paar jaar af en toe op spreekuur en zijn dan weer verdwenen. Geen probleem voor huisarts Peter Vonk, tandarts Michiel Allessie en psychologe Hermanja Hage-Kok.

De studentenartsen aan de Oude Turfmarkt hebben specifieke kennis van het studentenleven volgens de website van de Universiteit van Amsterdam. Om te beginnen heb ik natuurlijk zelf gestudeerd, zegt Peter Vonk, al meer dan 25 jaar studentenarts van de UvA. Daarnaast staan er duizenden studenten bij ons ingeschreven. De ervaring en routine komen vanzelf.

Volgens Vonk zijn de Amsterdamse studenten gezond. Gemiddeld komen ze 2,5 keer per jaar bij de dokter, jongens twee keer, meisjes drie keer. Maar als je het aan studenten zelf vraagt, voelen ze zich minder gezond dan bijvoorbeeld werkende jongeren.

Dat komt doordat het een onzekere tijd is. Je bent nog niets, het is soms onduidelijk wat je gaat worden. Daarnaast ontbreekt de regelmaat vaak. En voor veel mensen is die een belangrijke factor voor de gezondheid.

De studentenarts staat in contact met de universiteit. Als er iets mis is met de studie, gaat het een stuk sneller dan bij een gewone huisarts. Ik heb makkelijk contact met de studentendecaan en ik weet ook hoe het zit met de studiefinanciering van de IB-groep.

Studenten komen het meest bij de dokter met vragen over of problemen met anticonceptie, klachten of zorgen over soas en vaginale schimmelinfecties. Maar de studentenarts is er ook voor de student die eenzaam op z’n kamertje zit en zich afvraagt hoe hij dat boek ooit uitkrijgt.

Praten helpt. Anders dan bij gewone huisartsen duurt een consult bij ons vijftien minuten. En als er meer aan de hand is, boek ik een dubbel consult voor volgende week. We kunnen de weg wijzen en soms lossen we het op. Dat is het fijne van studenten, je kunt er goed mee praten.

Elke week heb ik er wel eentje. Een meisje van amper twintig jaar met wel vijftien gaatjes, zegt tandarts Michiel Allessie. Zijn praktijk Studentist zit aan het Rokin, tegenover de studentenartsen van de UvA.

Allessie had eerder een tandarts-praktijk in de Jordaan. De meeste van zijn patiënten waren yuppen. Hoog opgeleid, goede baan en rechte tanden. Maar deze oud-studenten hadden veel gaatjes. Tijdens hun studententijd hadden zij hun gebit flink verwaarloosd.

Ik hoorde dan: Geen idee waarom ik heel lang niet naar de tandarts ben geweest. Ik had nergens last van, denk ik. Maar inmiddels moest ik wel een wortelkanaalbehandeling doen, of zelfs een kies trekken.

Om die reden begon Allessie in 2007 met Studentist. Alleen zorgt de naam soms voor wat verwarring. In de praktijk van Allessie werken geen studenten. Het zijn afgestudeerde jonge tandartsen die de gaatjes vullen.

Een buitenkansje, want voor een tandarts zonder ervaring is er bij goede praktijken weinig kans op een baan. Bij Studentist kunnen jonge tandartsen betaald een halfjaar werkervaring opdoen. En als het moeilijk wordt, dan ben ik er, als tandarts met ervaring, zegt Allessie.

Studenten kunnen online een afspraak maken en ze zijn dus niet gebonden aan een telefoniste, die dan weer alleen maar bereikbaar is tijdens kantooruren. Allessie: “Je hebt altijd op zondagavond kiespijn, nooit op maandagmorgen.”

Op de website is een alfabet aan informatiefolders te downloaden, van aften tot wortelkanaalbehandeling. Ook in de behandelkamer leggen de tandartsen regelmatig uit hoe een gaatje ontstaat en hoe je dat kunt voorkomen.

En die voorlichting werkt volgens Allessie. Als gewone tandarts heb je mensen van vijftig in de stoel die zich niets meer van je aantrekken. Hier wordt nog wel naar mij geluisterd.

Een ander voordeel van een student als patiënt volgens de studententandarts: Als ik een afspraak moet afzeggen, stuur ik gewoon een smsje. Dan krijg ik als antwoord terug: Geen probleem, ik was toch nog brak.

Toen Hermanja Hage-Kok een jaar geleden als studentenpsycholoog aan de Vrije Universiteit Amsterdam begon, dacht ze dat bijna alle klachten over uitstelproblemen en faalangst zouden gaan. Maar ze komen voor van alles en nog wat. Depressiviteit, eetproblemen, seksueel misbruik, psychoses en autisme. De oorzaak ligt volgens de psychologe bij de laagdrempeligheid van de praktijk.

De studentenpsychologen van de VU zien zeshonderd studenten per jaar. Die komen gemiddeld vier tot vijf keer langs. De wachttijd voor de eerste afspraak is meestal twee weken. Dat is kort vergeleken met gewone psychologen. Uitstelproblemen, faalangst en depressies zijn de meest gehoorde klachten.

Een enkele keer komt het zelfs voor dat ik studenten spreek die stemmen horen, maar dat niet durven zeggen. Normaal blijven zulke klachten heel lang ongeholpen. Nu komen ze binnen met een verhaal dat ze moeite hebben met contact maken. Dan kom ik er achter dat het niet zo maar verlegenheid is.

Bij faalangst kan een student zo in paniek zijn tijdens een tentamen dat hij zich niet meer op de vragen kan concentreren, met alle gevolgen die dat heeft. Hage-Kok: Dan spookt er door zijn hoofd: ik heb niet goed geleerd, dus kan ik dit tentamen niet goed maken, dus haal ik het niet, dus haal ik mijn studie niet, dus krijg ik nooit een baan.

Een ander groot probleem is het plannen. Op de middelbare school ging het nog wel, maar nu vragen studenten zich opeens af: wanneer tussen nu en twee maanden moet ik beginnen met mijn opdracht Studeren is als diëten. Je kunt niet steeds zeggen: morgen, morgen.

Negentig procent van de problemen lossen de studentenpsychologen zelf op. De andere tien procent wordt doorverwezen naar de andere hulpinstanties.

Ook Hage-Kok heeft net als de dokter en de tandarts graag studenten in de stoel. Ze pakken snel dingen op. Je hoeft niet veel uit te leggen. Maar uniek, dat zijn ze niet. De mens lijdt het meest om het lijden dat hij vreest. En wat dat betreft zijn studenten net mensen.

tekst: MARTHE DAMMAN